ΟΙ ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΠΛΗΤΤΟΥΝ ΤΕΛΙΚΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Ειδήσεις - Οι δράσεις μας
Τρίτη, 16 Νοέ. 2010, 12:32
Υπόμνημα των Οικολόγων Πράσινων προς τα μέλη της Βουλής των Ελλήνων για το νομοσχέδιο «Επιτάχυνση και Διαφάνεια Στρατηγικών Επενδύσεων»
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Το νομοσχέδιο «Επιτάχυνση και Διαφάνεια Στρατηγικών Επενδύσεων» που έρχεται για συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής, εμφανίζει ως φιλοδοξία του να δώσει απαντήσεις στο καίριο ερώτημα των επενδύσεων. Αντιμέτωποι με μια σοβαρή οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση, μπορούμε να δώσουμε εδώ δύο βασικά είδη απαντήσεων:
Είτε να θεωρήσουμε ότι η σοβαρότητα της οικονομικής κρίσης επιβάλλει να αποδεχθούμε ως αναπόφευκτη την επιδείνωση της κρίσης στην κοινωνία και το περιβάλλον, θεωρώντας ότι η προστασία τους μπορεί να θυσιαστεί στο βωμό της προσέλκυσης επενδύσεων με οποιοδήποτε τίμημα και οποιεσδήποτε επιπτώσεις.
Είτε να συνειδητοποιήσουμε ότι οικονομία, κοινωνία και περιβάλλον συνδέονται άρρηκτα και ότι η κρισιμότητα της κατάστασης επιβάλλει να αναζητήσουμε ταυτόχρονη διέξοδο από όλες αυτές τις όψεις της κρίσης, αναπροσανατολίζοντας την οικονομία σε κατευθύνσεις συμβατές με την κοινωνική συνοχή και το σεβασμό στο περιβάλλον. Στην περίπτωση αυτή, οι επενδύσεις δεν είναι όλες εξίσου επιθυμητές και στο σχεδιασμό τους περιλαμβάνεται απαραίτητα και η προσαρμογή στους κανόνες περιβαλλοντικής προστασίας.
1. Επιλέγοντας τη σύγκρουση περιβάλλοντος και οικονομίας
Οι συντάκτες του νομοσχεδίου που θα συζητήσετε, επιλέγουν σαφώς τον πρώτο δρόμο, αυτόν που θεωρεί τις θεσμικές δικλείδες ασφαλείας για το περιβάλλον, αντίπαλο της οικονομίας και των επενδύσεων. Η επιλογή τους είναι μάλιστα τόσο τυφλή, ώστε παραβλέπει δύο βασικές εμπειρίες:
Ότι τα Ολυμπιακά Έργα και οι έκτακτες ρυθμίσεις που τα συνόδευαν, θυσιάζοντας το περιβάλλον, δεν ωφέλησαν τελικά ούτε την οικονομία της χώρας.
Ότι υπάρχουν και επενδύσεις που κάνουν τελικά ζημιά στην οικονομία, καταστρέφοντας άμεσα ή έμμεσα περισσότερες θέσεις εργασίας και παραγωγικές δραστηριότητες από όσες δημιουργούν.
Με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, η κυβέρνηση επιδιώκει να επαναφέρει και να μονιμοποιήσει το καθεστώς των εκτάκτων μέτρων που ίσχυσαν την περίοδο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Πρακτικά θεσπίζεται η προσαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στις επιθυμίες των επενδυτών, αντί να προσαρμόζεται στις απαιτήσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας ο σχεδιασμός κάθε επένδυσης, όπως επιτάσσει στοιχειώδης απλή λογική.
Τρία βασικά στοιχεία του νομοσχεδίου δημιουργούν σοβαρότατα προβλήματα:
Η πρόβλεψη δυνατότητας εξαιρέσεων και παρεκκλίσεων από την περιβαλλοντική και πολεοδομική νομοθεσία, καθώς και από τη νομοθεσία για τον αιγιαλό, ειδικά για συγκεκριμένες μεγάλες επενδύσεις που θα καθορίζονται με πολιτικές αποφάσεις και δε θα ελέγχονται δικαστικά (άρθρα 6-8).
Η «αυτόματη έγκριση» των αιτήσεων για οποιαδήποτε αδειοδότηση από δημόσια αρχή, αν περάσει άπρακτη η δίμηνη προθεσμία που προβλέπεται στο άρθρο 22. Με τον τρόπο αυτό, καταλήγει ο επενδυτής ουσιαστικά να αδειοδοτεί τον εαυτό του και οδηγούμαστε σε χαριστικές διαδικασίες με μηδενικό έλεγχο.
Η παράκαμψη ή υποβάθμιση βασικών θεσμών δημοκρατικής διαβούλευσης και δημόσιου διαλόγου. Όταν στοιχεία του σχεδιασμού μπορούν να τηρούνται μυστικά με απλή επίκληση του επιχειρηματικού απορρήτου, ή η προθεσμία διατύπωσης γνώμης από τον αρμόδιο δήμο και την περιφέρεια για τα Ειδικά Σχέδια Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Περιοχών Υποδοχής του άρθρου 24 (που υπερισχύουν απέναντι σε κάθε υπάρχουσα πολεοδομική ρύθμιση και μπορούν να υποθηκεύσουν το χωροταξικό σχεδιασμό) περιορίζεται σε ένα μόλις μήνα, τότε περιθωριοποιούνται όλες οι ασφαλιστικές δικλείδες.
2. Δημιουργώντας περισσότερες περιπλοκές από όσες «επιλύονται»
Προσπαθώντας λοιπόν να παραμερίσει αυτά που αντιμετωπίζει ως «νομικά εμπόδια», η κυβέρνηση παραβιάζει σειρά συνταγματικών διατάξεων, ιδιαίτερα εκείνων για την ισότητα των πολιτών, τη συμμετοχή στην οικονομική ζωή και για την προστασία του περιβάλλοντος, και δημιουργεί μια νέα σειρά σοβαρών κινδύνων:
Η υπαγωγή επενδύσεων σε προνομιακό καθεστώς με πολιτική μόνο απόφαση που δεν ελέγχεται ούτε δικαστικά, νοθεύει τον οικονομικό ανταγωνισμό και εμποδίζει την ομαλή λειτουργία των επιχειρήσεων.
Επενδύσεις μικρότερης κλίμακας, που θα μπορούσαν να συνεισφέρουν πολλά στην οικονομία και την απασχόληση, θα ματαιώνονται ή θα εκτρέπονται σε άλλες χώρες, αν διαπιστώνουν ότι θα έχουν να ανταγωνιστούν μεγαλύτερους παίκτες που θα κατοχυρώνουν ευνοϊκότερο καθεστώς.
Υπάρχουσες επιχειρήσεις δε θα αντέχουν την πίεση ανταγωνιστών με προνομιακή μεταχείριση, και θα οδηγούνται σε κλείσιμο ή απώλειες θέσεων εργασίας.
Οι επενδύσεις που θα προσελκυστούν με τέτοιους τρόπους, θα είναι σε μεγάλο βαθμό εκείνες που δεν κρίνονται επιθυμητές σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Η απουσία υποχρέωσης για ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, με όρους σκοπιμότητας για την πραγματική οικονομία, μπορεί να οδηγήσει στη συρρίκνωση τοπικών οικονομικών δραστηριοτήτων, όπως της γεωργίας και του ήπιου τουρισμού, και τη συνεπακόλουθη απώλεια περισσότερων θέσεων εργασίας από όσες τυχόν δημιουργηθούν.
Η διαφθορά του πολιτικού συστήματος θα επιδεινωθεί δραματικά, όταν προνομιακές παρεκκλίσεις αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ θα μπορούν να παρέχονται ανεξέλεγκτα από τέσσερες υπουργούς.
Θα ενισχυθεί η πρακτική αρκετών επίδοξων επενδυτών να αγοράζουν σε χαμηλή τιμή μεγάλες εκτάσεις με περιορισμούς στις χρήσεις γης (όπως δασική γη ή αρχαιολογικοί χώροι), ελπίζοντας να κερδίσουν από την παράνομη αλλαγή χρήσης περισσότερα από όσα θα τους αποφέρει η καθαυτό επιχειρηματική δραστηριότητα.
Οι δικαστικές εκκρεμότητες που θα δημιουργηθούν από προσφυγές κατά της εφαρμογής τόσων αντισυνταγματικών διατάξεων, τελικά θα επιβραδύνουν την εξέλιξη των επενδύσεων αντί να την επιταχύνουν.
3. Συνοπτικές παρατηρήσεις για τις πιο κρίσιμες διατάξεις
Αποτελεί λοιπόν πρόκληση στη νοημοσύνη των πολιτών, να δίνεται το όνομα «επιτάχυνση και διαφάνεια» σε ένα νομοσχέδιο που μαθηματικά θα οδηγήσει ακριβώς στο αντίθετο. Πρόκειται για ρυθμίσεις που ναρκοθετούν τόσο την οικονομική όσο και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.
Η θέση αυτή τεκμηριώνεται με τη συνοπτική παρουσίαση των παρατηρήσεών μας ανά άρθρο, όπως είχαν κατατεθεί και στη διαβούλευση. Αυτονόητο είναι ότι συνυπολογίζουμε και τις τροποποιήσεις που μεσολάβησαν από τότε στο κείμενο του νομοσχεδίου.
Άρθρο 1 Έννοιες και ορισμοί
Το άρθρο είναι ασαφές και ανοιχτό σε ερμηνείες κατά περίπτωση. Η ταχύτητα της διαδικασίας δεν δικαιολογεί την έλλειψη σαφήνειας, αντικειμενικών κριτηρίων αξιολόγησης και περιβαλλοντικών κριτηρίων.
Άρθρο 2 Διυπουργική Επιτροπή Στρατηγικών Επενδύσεων
Το άρθρο ουσιαστικά οδηγεί στην αδιαφάνεια της διαδικασίας αφού τα έγγραφα των συνεδριάσεων της Διυπουργικής Επιτροπής Στρατηγικών Επενδύσεων μπορούν να μείνουν κρυφά.
Πρέπει οι αποφάσεις που αφορούν στη διαδικασία αυτή να δημοσιοποιούνται στο διαδίκτυο από την έναρξη της έως το τέλος της ώστε να υπάρχει πληροφόρηση των πολιτών και των ενδιαφερόμενων φορέων. Το δικαίωμα στην περιβαλλοντική πληροφόρηση δεν πρέπει να θυσιαστεί στον βωμό της κοντόφθαλμης ανάπτυξης.
Άρθρο 4 ΕΠΕΝΔΥΣΤΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Α.Ε.
Όλο το δημόσιο «υπακούει» και βρίσκεται στην διάθεση μιας ΑΕ?
Άρθρο 5 Σύμβουλοι
Η ΑΕ λειτουργεί κατά παρέκκλιση υφιστάμενων νόμων με αδιαφανή τρόπο
Άρθρο 6 Έγκριση Περιβαλλοντικών όρων
Η έγκριση περιβαλλοντικών όρων είναι ασαφής και ανοιχτή σε ερμηνείες. Ακόμη στις περιοχές NATURA, κατοχυρώνονται μόνο οι Ζώνες απόλυτης Προστασίας. χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ότι οι υπόλοιπες Ζώνες προστατεύονται ακριβώς εξαιτίας της αλληλεπίδρασής τους με τις Ζώνες Απόλυτης Προστασίας.
Άρθρο 7 Πολεοδομικές ρυθμίσεις
Οι παρεκκλίσεις ανοίγουν το δρόμο σε περιβαλλοντικά εγκλήματα
Άρθρο 8 Παραχώρηση χρήσης αιγιαλού και παραλίας
Να εξαιρεθούν από τις ρυθμίσεις του νόμου ο αιγιαλός, η παραλία και ο θαλάσσιος πυθμένας.
Άρθρο 9 Βοηθητικά και Συνοδά Έργα
Τα βοηθητικά και συνοδά έργα πρέπει να είναι μέρος της διαδικασίας. Όχι στο «σπάσιμο» των έργων. Το κόστος φαίνεται να βαρύνει τον κατά περίπτωση αρμόδιο δημόσιο τομέα, παρόλο που τα έργα θα εξυπηρετούν αποκλειστικά τη συγκεκριμένη ιδιωτική επένδυση. Τα έργα θα πρέπει να έχουν οπωσδήποτε ΜΠΕ. Έργα που θα καθυστερούν προκειμένου να κατασκευαστούν κατά προτεραιότητα τα βοηθητικά και συνοδά έργα από τους αρμόδιους φορείς, δεν είναι σημαντικά? Ποιος θα το κρίνει?
Άρθρο 10 Αναγκαστικές απαλλοτριώσεις για την εκτέλεση Στρατηγικών Επενδύσεων
Καταχρηστική διάταξη η οποία καταργεί στην ουσία την νομοθεσία περί απαλλοτριώσεων. Οι ρυθμίσεις αφήνουν ανοικτά μια σειρά εξαιρετικά επικίνδυνα ενδεχόμενα, όπως την αναγκαστική απαλλοτρίωση εγκαταστάσεων γειτονικών ανταγωνιστικών επιχειρήσεων για λόγους εξάλειψης του ανταγωνισμού, την απαλλοτρίωση ευρύτατων αγροτικών εκτάσεων για ενσωμάτωσή τους σε τουριστική επένδυση με ό,τι συνεπάγεται κάτι τέτοιο για τους αγροτικούς πληθυσμούς, ή περιπτώσεις όπως την προσπάθεια του Ομίλου Βωβού να επιβάλει πριν λίγα χρόνια αναγκαστική απαλλοτρίωση της πολυκατοικίας της Λ. Κηφισίας 5 προκειμένου να αναδειχθούν καλύτερα τα συγκροτήματα που οικοδομούσε με παράνομη άδεια στο Κτήμα Θων, στους Αμπελοκήπους. Με την παρούσα μορφή του νομοσχεδίου, τίποτε από αυτά δε μπορεί να αποκλειστεί.
Άρθρο 11 Δικαστική προσβολή αναγκαστικών απαλλοτριώσεων
Όλες οι διατάξεις είναι υπέρ του επενδυτή, περιορίζοντας τα δικαιώματα του ιδιοκτήτη κατά παράβαση του Συντάγματος και του πρώτου πρόσθετου πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ. Τα χρονικά περιθώρια είναι ασφυκτικά και μάλλον ανέφικτα.
Άρθρο 15 Υποχρεώσεις εντασσόμενου στη Διαδικασία Μεγάλων Έργων
Εάν κάποιος παρουσιάσει ψευδή στοιχεία στον φάκελο έχει ελάχιστες ποινικές συνέπειες.
Άρθρο 17 Δημόσιες Στρατηγικές Επενδύσεις-ένταξη
Σύνδεση της διαδικασίας με το νόμο 3049/2002 για τις αποκρατικοποιήσεις. Παραμένουν ασαφείς οι πρακτικές συνέπειες.
Άρθρο 18 Μεγάλα Έργα και Επενδύσεις Φορέων του Δημοσίου
Τα μεγάλα δημόσια έργα έχουν ειδική μεταχείριση γιατί?
Άρθρο 22 Έκδοση αδειών
Τα στενά χρονικά περιθώρια θα οδηγήσουν είτε σε τεράστιες καθυστερήσεις ή σε χαριστικές διαδικασίες με μηδενικό έλεγχο. Απαράδεκτη η αυτοδίκαιη έγκριση αν η ΕΠΕΝΔΥΣΤΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Α.Ε. δεν απαντήσει. Επίσης είναι ανεξήγητο γιατί πρέπει να μεσολαβεί η συγκεκριμένη εταιρία σε διαδικασίες, οι οποίες έχουν σχέση με την καθυστέρηση υπαλλήλων.
Άρθρο 23 Αρμοδιότητα δικαστηρίων
Σχεδόν όλα τα έργα διέπονται από το ευρωπαϊκό δίκαιο. Το άρθρο καταστρατηγεί την καθ' ύλην αρμοδιότητα των διοικητικών δικαστηρίων που κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα.
Άρθρο 24 Ειδικά Σχέδια Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Περιοχών Εγκατάστασης Μεγάλων Έργων
παρ.1
Είναι προφανές ότι αν δεν ολοκληρωθούν τα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια και τα Ειδικά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού, δεν μπορούν να γίνουν τα ΕΣΟΑ. Η φράση «Έως την έγκριση των ανωτέρω πλαισίων, η έγκριση των Ειδικών Σχεδίων Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης θα γίνεται μετά από συνεκτίμηση των διαθέσιμων στοιχείων του ευρύτερου χωροταξικού σχεδιασμού και ιδίως αυτών που απορρέουν από υφιστάμενες ή υπό εξέλιξη μελέτες χωροταξικού χαρακτήρα» σημαίνει ότι τα ΕΣΟΑ θα είναι ελλιπή, αποσπασματικά και προσαρμοσμένα στο πλαίσιο που βολεύει την αντίστοιχη επένδυση και τον επενδυτή.
παρ. 2
Με το Σχέδιο Νόμου, στις περιοχές των μεγάλων έργων καταργούνται συνολικά ή μερικά όλες οι περιβαλλοντικές- χωροταξικές- πολεοδομικές διατάξεις της κείμενης από το 1923 και μέχρι σήμερα νομοθεσίας και θεσπίζονται νέες. Και επειδή σχεδόν κάθε έργο μπορεί να χαρακτηρισθεί «μεγάλο έργο», η ανατροπή των «ειδικών διατάξεων» θα είναι γενική, κατά τα συμφέροντα του εκάστοτε επενδυτή.
παρ.4.1:
Γενικεύεται ουσιαστικά η δυνατότητα για κάθε έργο που θα χαρακτηρίζεται μεγάλο, να παραβιάζονται οι διατάξεις περί αιγιαλού και παραλίας και να επιτρέπεται ο εμπλυσμός της θάλασσας με συνοπτικές διαδικασίες.
παρ. 5
Καταργούνται για όλα τα έργα που χαρακτηρίζονται κατά βούληση «μεγάλα» τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια, οι ΖΟΕ, τα Σχέδια Πόλεων, Τα Σχέδια Χρήσεων Γης στις περιοχές των ΕΟΣΑ.
παρ. 6
Καταργούνται τα εγκεκριμένα Ρυμοτομικά Σχέδια και οι πολεοδομικές μελέτες «κατά παρέκκλιση των διατάξεων του άρθρου 3 του Ν.Δ. 17.7/16.8.1923, εφόσον η τροποποίηση καθίσταται αναγκαία για το σχεδιασμό και την ολοκληρωμένη ανάπτυξη των Μεγάλων Έργων του παρόντος άρθρου. Στις περιπτώσεις αυτές η δημοσίευση των σχετικών εγκριτικών διαταγμάτων έχει τις συνέπειες έγκρισης σχεδίου πόλεως». Οι επιπτώσεις αυτής της διάταξης που ανατρέπει την από το 1923 σχετική νομοθεσία/νομολογία απαιτούν τόμους για να αναφερθούν!
παρ. 8
Καταργείται για τα μεγάλα έργα ο Οικοδομικός Κανονισμός.
4. Συμπερασματικά: επιλεκτική επιστροφή στα χρόνια της Ε.Ρ.Ε. και της Χούντας
Η σύντομη αυτή επισκόπηση των διατάξεων του νομοσχεδίου, συνοψίζεται σε μια μόνο εικόνα: ότι θα αρκούν οι υπογραφές πέντε υπουργών και ενός επενδυτή, για να ανασταλεί κατά περίπτωση οποιαδήποτε προστατευτική διάταξη της νομοθεσίας για το περιβάλλον, τις πολεοδομικές και χωροταξικές ρυθμίσεις ή τον αιγιαλό.
Αν η αναστολή της νομιμότητας με πρωτοβουλία της Εκτελεστικής Εξουσίας θυμίζει στους παλιότερους κάτι από Στρατιωτικό Νόμο, η σύγκριση αυτή δεν είναι ούτε τυχαία ούτε αυθαίρετη: Το νομοσχέδιο γυρίζει όντως τη χώρα δεκαετίες πίσω, στην εποχή της Ε.Ρ.Ε. και της Χούντας, όταν κάθε επίδοξος επενδυτής με κατάλληλες διασυνδέσεις μπορούσε να κατασκευάζει ό,τι ήθελε, όπου ήθελε. Αποτελεί τουλάχιστον προσβολή στο μήνυμα του Πολυτεχνείου, το ότι επιλέχθηκε ακριβώς η επέτειός του για να εισαχθεί στη Βουλή ένα τέτοιο σχέδιο νόμου.
Στη σύγχρονη πραγματικότητα, αποτελεί κοινό τόπο για κάθε λογικό νου ότι οι επιθέσεις στο περιβάλλον αργά ή γρήγορα κάνουν κακό και στην οικονομία. Ακόμη και το Μνημόνιο, που ελάχιστα σέβεται τις προοπτικές αυτής της χώρας, όταν αναφέρεται στην προσέλκυση Άμεσων Ξένων Επενδύσεων κάνει λόγο μόνο για τους τομείς των Νέων Τεχνολογιών και της «Πράσινης Ανάπτυξης». Κανένας από τους δύο αυτούς τομείς δεν έχει να επωφεληθεί από τις χαριστικές ρυθμίσεις που προδιαγράφει το συγκεκριμένο νομοσχέδιο. Τι σκοπιμότητες λοιπόν επιβάλλουν στη χώρα ένα νομοθέτημα που είναι χειρότερο και από το ίδιο το Μνημόνιο;
Στη σημερινή κρίσιμη καμπή, οι Οικολόγοι Πράσινοι θεωρούμε ότι η Ελλάδα έχει ανάγκη από εκείνες τις μικρές, μεσαίες και μεγάλες επενδύσεις που θα βοηθούν στην ταυτόχρονη έξοδο από την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση.
Τέτοιες επενδύσεις δεν απαιτούν προνομιακές κατά περίπτωση ρυθμίσεις, αλλά λειτουργική δημόσια διοίκηση, πλήρη διαφάνεια με ενίσχυση και όχι παράκαμψη των μηχανισμών ελέγχου, απλό και σαφές νομοθετικό πλαίσιο, και ισοτιμία στους κανόνες του παιχνιδιού. Στο πλαίσιο αυτό η σύντομη ολοκλήρωση κρίσιμων περιβαλλοντικών εργαλείων όπως το δασολόγιο και ο Χωροταξικός Σχεδιασμός, θα συμβάλει και στην τόνωση των επενδύσεων και της οικονομίας.
Στο πνεύμα αυτό, οι Οικολόγοι Πράσινοι θεωρούμε το συγκεκριμένο νομοσχέδιο πραγματική νάρκη για την περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική βιωσιμότητα της χώρας, και καλούμε τους βουλευτές να το καταψηφίσουν.
Αθήνα, 16 Νοεμβρίου 2010
Η Εκτελεστική Γραμματεία των Οικολόγων Πράσινων
